300 Katlı Hapis, 1000 Kişi ve Çok Az Yemek: THE PLATFORM Filmi

BummBuzz

Son zamanlarda herkesin konuştuğu ve hakkında bir teori ürettiği Platform filmini konuşacağız. Bence platform birkaç yıl içinde Who I Am ve Predestination gibi internetin çok sevdiği filmlerden olacak. Bu sunum bir incelemeden çok filmin anlatmak istedikleri ile ilgili olacak. O yüzden bu sunumu filmi izledikten sonra okumak daha iyi olabilir.

Platform herkese göre değil, içinde insanların birbirini yediği bir iki sahne var. 18 yaşından küçüklere ve vahşet görüntülerinden hoşlanmayanlara önermem. Uyarılar bittiğine göre filmin anlamını ve sonunda tam olarak ne olduğunu konuşabiliriz.

Çoğumuz yaşadığımız sistemin saçma olduğunu düşünüyor. Platformu tarzı mesajlı filmlerde bize yalnız olmadığımızı hatırlatıyor ve bildiğimiz bir mesajı bize tekrar veriyor. Platform filminde anlam çok gizlenmeye çalışılmamış, doğrudan suratımıza vurulmuş. 20 Mart’ta Netflix’te çıkan ve herkesin evde olduğu için izleme fırsatı bulduğu platform bir İspanyol filmi.

BummBuzz

Platform filminde delik adı verilen ve ortası boş hücrelerden oluşan hapishane tarzı bir yer var, Ortadaki boşluklar ve en üst kat dışında delikte bir kapı cam veya bir giriş bulunmuyor. Ayrıca buralarda katlar aşağıdan yukarı değil, yukarıdan sayılıyor. Yani en üst kat 1. kat, altındaki katlarda 2 3 diye devam ediyor. Delikte yemekler 1. kattan büyük bir platform halinde boşluklardan aşağı doğru veriliyor. Bu platform sırasıyla her hücreye iniyor ve orada belli bir süre kalıyor. Bu süre içerisinde o katta bulunan 2 mahkum da istediği kadar yemek yiyebiliyor. Süre dolunca kalan yemekler bir aşağıdaki kata geçiyor ve bu son kata kadar devam ediyor.

Bu sebeple de ilk kattakiler deli gibi yemek yiyebilirken, platform indikçe aşağıdakiler daha az yemek buluyorlar. Filmde ana karakterimiz Goreng, sigarayı bırakmak ve rahat kitap okumak için kendi isteğiyle bu hapishane benzeri ortama gelmiş. İlk gün bu sistemin nasıl çalıştığını bilmiyor. Biz de onun hücre arkadaşı adamın anlattıkları ve ana karakterin yaşadıkları şeyler üzerinden bilgi ediniyoruz.

BummBuzz

Filmlerde ana karakter kadar bilgi sahibi olmayı seviyorum. Böylece karakterle daha kolay bağ kurabiliyor ve filmden daha çok zevk alabiliyorsunuz. Ana karakterimiz ve hücre arkadaşı yaşlı adam, 48. katta. Yani orta üst sınıfı temsil ediyorlar diyebiliriz. Yaşlı adamın anlattığına göre delikteki çoğu insan bir suç işlediği için orada bulunuyor. Platform’u izlemeye başladığımda birkaç tane filminin birleşimi gibi hissettim. İlk etapta The Cube’ü anımsattı.

Cube kendilerine çok garip bir labirentte bulan ve nasıl oraya gittiklerinde hatırlamayan 6 kişinin hikayesini anlatıyor. Sonra ise platform hem metaforları ile hem de olay örgüsüyle bana bu sene parazitle Oscar kazanan yönetmen Bong Joon-ho’nun 2014′te çıkan filmi Snowpiercer’ı hatırlattı.

Snowpiercer’da Küresel İklim değişikliği sebebiyle tüm Dünya bir trende yaşıyor ve trenin arkasındakiler fakir, öndekiler ise zengin.

BummBuzz

Neyse, şimdi platforma geri dönelim ve filmin metaforlarını ve sonunu konuşalım. Yönetmen bize çok açık bir şekilde sınıf farklılıklarını sunuyor. Yemek herkese yetebilecekken, en tepedeki her şeyi tüketiyor ve en alt kattakilere yemek kalmıyor. Dünyamız gibi delikte, açgözlülük sebebiyle dengesiz. Aslında içinde bulunduğumuz şu günlerde bir bakıma Platform’da ki aç gözlülere benziyor. Parası olanlar marketlere gidip her şeyi gereğinden fazla alıyor. İnsanlar ölümden korkuyor ve daha fazla alışveriş yapınca, hayatlarını daha iyi kontrol ettiklerini düşünüyorlar. Çok parası olmayan insanlar ise ihtiyaçlarını karşılayacak malzeme bulamıyorlar ve bulduklarında da durumdan yararlanmak isteyen fırsatçıların yüksek fiyatları ile karşılaşıyorlar. Tabii sadece bu örnek değil, genel olarak kapitalist sistemin getirdiği eşitsizlikler doğrudan platformunun anlattıklarıyla uyuşuyor.

Ayrıca birkaç haftada bir karakterlerin bulunduğu katlar tamamen rastgele bir şekilde değiştiriliyor ve her değişimden sonra karakterler bir önceki hallerini unutuyorlar. En alttan, en üste çıkan biri, en altta çektiği zorlukların acısını çıkartmak için deli gibi yemek yiyor. Sırf bu yüzden alt kata yeni yerleşen insanlar yine aç kalıyor. Bu da insanların durumları değiştikten sonra nasıl eski durumlarını kolayca unutabileceğini anlatıyor. Platformda ve dünyamızda karakterlerin ortak noktası yemek yemek değil, acıkmak! Çünkü herkes aynı şeyi yemez. Ama herkes acıktığında aynı şeyi hisseder.

BummBuzz

Filmin en acı ve komik sahnelerinden biri de buydu;

Bu aklıma şu an Amerika’da başkan adayı olmak için yarışan Byrnes Andreas’i getirdi. Amerika’da üniversiteler aşırı pahalı olduğu için çoğu öğrenci mezun olduktan sonra uzun süre okullara borçlarını ödemeye çalışıyorlar. Ayrıca Amerika’da tüm nüfusu kapsayan bir sağlık sistemi de yok. Byrnes üniversitelerin çoğunu bedava yapmak ve herkesin rahat kullanabileceği ucuz bir sağlık sistemi getirmek istiyor. Bu zaten dünyanın çoğu gelişmiş ülkesinde olan bir şey. Ancak çoğu Amerikalı politikacı, Byrnes’e sırf bu sebeplerden komünist diyor ve sen yapacağın şeylerin parasını nereden bulacaksın diye soruyor.

BummBuzz

Filmde paranın ve zenginliğin anlamını yitirdiği anlarda oluyor. Bir üst katta her şeyi yiyebildiği için hiçbir şeyden zevk almayan birinin intihar ettiğini görüyoruz.

İnsan parası yokken, nasıl para bulacağını ve hayatta kalacağını düşünüyor. Para bulduğunda ise diğer sıkıntılarını fark etmeye başlıyor.

Film insanın yapısı ile ilgili önemli şeyleri göz önüne de seriyor. İnsan, alttakilerin yemek yiyemeyecek olması ile ilgilenmiyor. Hatta bu onları mutlu ediyor. Ben Twitter’da insan aşağı çok sevilmesine benzettim. Özgürlük, özgürlük diyen insanlar bile eleştirdikleri şeyi karşıt gördükleri taraf yaptığı zaman bunu hapse atmalıyız diyor. Her kesimden insan Twitter’da özgürce başkasının üstünde gücü varmış gibi hareket edebiliyor veya karantina sırasında sokakta olmaması gereken bir yaşlı görüldüğünde o yaşlıyı uyarmak yerine kamerayı uzatıp onu aşağılıyorlar.

BummBuzz

Filmde yukarıdakiler aşağıdakileri dinlemiyor ve dinlediklerinde de aşağı alıyorlar. Ama çok daha aşağıdaki katlarda bunun da bir önemi kalmıyor. Çünkü herkes kafayı yemiş durumda Belli bir seviyeden sonra insanlar birbirlerini yemeye başlıyor ve bu bir gereksinimmiş gibi bakılıyor. Aşağılarda yokluktan ölmemek için savaş verilirken, yukarıda varlıktan dolayı hayattan zevk alamayıp, kendini öldüren insanların var olması sistemin esas beslendiği şey.

Burada şuna da parmak basmak istiyorum, bizim ana karakterimizin en sevdiği yemek bir zengin yemeği olan salyangoz. Ayrıca kendisi buraya sigarayı bırakmak için kendi isteğiyle girmiş. Delikte her şeyi değiştirmeye çalışan adamın normal dünyada zengin olması ve buna rağmen insanlığını koruması enteresan bir seçim.

BummBuzz

Delik sistemi Dünyamız gibi dürüst de değil. Eskiden sistemde çalışan ve sonra hücrede kalmaya karar veren kadını düşünün. Kadın sistemini insanlara eşit paylaşımı öğütlediğini söylüyor ve toplam 200 kat olduğundan bahsediyor ama bir sonraki ay 250 katta uyandığında büyük bir alan içerisinde yer aldığını görüyor ve intihar ediyor. Yani her ne kadar en dipte yer alanı bildiğinizi düşünseniz de çok daha aşağılarda yaşayanlar var.

Kadın, orta katta her gün aşağıdakiler az yesin diye onlara özel porsiyon ayırıyor. Alttakiler bunu hiçbir zaman kabul etmese de kadın buna sürekli devam ediyor. Günümüzde de bir sürü insan toplumu kendince bilinçlendirmeye çalışıyor ve yöntemleri işe yaramasa da kendi çevrelerinden çıkmadan bunu denemeye devam ediyorlar. Kadının taktiği işe yaramayınca Goreng yemekleri çok yerseniz siz varken yemeklerin üstüne sıçrı diyor. Bu aşağıdakileri gerçekten de biraz olsa yavaşlatıyor.

Film burada bilinçli olmayan insanlara bir şey uygulatmak için illa zor mu kullanmak gerekir sorusunu soruyor…

BummBuzz

Bu arada deliğin hala ne olduğunu konuşmadık. Burası bir hapishane gibi dursa da insanların gönüllü olarak girebilmesi kafa karıştırıyor. Belki de burası deney binasıdır. Gerçi niye böyle bir deney yaparlar ona da emin değilim doğrusu. Platform için yemekler özenle ve titizlikle hazırlanıyor. Yiyeceklerin içinde kıl çıkınca şef kafayı yiyor. Filmde şefi Tanrı, yemekleri hazırlayanları ise Melek ya da Devlet başkanları olarak görebiliriz.

Tepede yer alan kişi meleklere veya devlet başkanlarına yiyecekler hazırlatıyor ve yiyecekleri yukarıdan servis ediyor. Bunları eşit bölüşmek ya da başkasının hakkını yemek ise halka kalıyor. Baş kahramanımıza da yer yer sen Mesih’misin diyorlar. Sonra en alt katta küçük bir kız çocuğu ile karşılaşıyorlar ve mesajı vermesi, iletmesi için tatlıyı ona veriyorlar.

BummBuzz

Peki neden? Çocuklar genelde filmlerde umut kavramını temsil eder. Mutlaka izlemeniz gereken Children Of Men’de çocukların doğmadığı yakın gelecekte hamile olan bir kadını korumak için verilen mücadeleyi izliyorduk. Çünkü o kadın ve o çocuk insanlık için bir umuttu. Burada hala umut olduğu mesajını vermek için platformla yönetime bir çocuk gönderiyorlar. Hatırlarsanız filmde sürekli çocuğunu arayan ve bulamadığı için çıldırdığı söylenen bir kadın var. Eğer en alt kattaki çocuk yaşıyorsa, bence annesi çocuğu aramıyor… Çocuğunun en alt katta olduğunu biliyor ve sırf ona yemek götürebilmek için aşağı katlara iniyor.

Farkındaysanız çocuk akli dengesini kaybetmiş gibi durmuyor. Bu da delikte bile umut olduğunu gösteriyor. Ayrıca deliğe çocuk götürmeme kuralının da bir şekilde çiğnendiğini öğreniyoruz. Filmin sonunda Goreng, kızı bir mesaj olarak en üst kata yolluyor ve kendince verdiği mücadeleyi tamamlamış oluyor. Bir sürü yorumda filmin finalinin 2. filmin geleceği için bu şekilde olduğunu söyleyenler olmuş. Ancak durumun böyle olacağını hiç zannetmiyorum.

BummBuzz

Bir haber sitesinde filmin aslında bir tiyatro oyunu olarak yazıldığı ve normalde oyunun karakterlerimiz yemekleri korumak için aşağı inmeye başladığında bittiği yazıyor. Filmin sonunda ana karakterimiz bir nevi insanları kurtarabilmek için kendini feda ediyor. Açıkçası yönetmen filmin sonunu izleyicilere bırakıyor.

Bense çocuk mesaj olarak iletildikten sonra, bu mesaj aşçıları ve şefi etkileyecek. Ancak sırf bu yüzden delikte hemen bir değişiklik olacağını zannetmiyorum. Aylar içerisinde bu mesaj konuşulmaya başlanıp herkesin umut beslediği bir Efsaneye dönüşebilir. Yani adamımız ilk kıvılcımı yakmış olabilir. Belki de hiçbir şey değişmez, ben çok bir şeyin değişmeyeceğini tarafındayım. Platform yönetmenin ilk filmi, bir ilk filme göre hayli başarılı. Bazı soru işaretleri cevaplanmasa ve senaryo da eksik yerler olsa da, iyi bir film izlediğini düşünüyorum.

Bazı yerlerde de mesajlar fazla netti, filmde sesler gerçekten iyi kullanılmış. Özellikle platformun açılıp kapanma sesi insanın beynine işliyor. Filmin klostrofobik atmosferini de gerçekten sevdim. Temposu, kurgusu, gerilimi de gayet iyiydi. Umarım insanlar bu filmi çok beğendiklerini söyleyip, daha sonra yaşamlarında bu filmin eleştirdiği insan tipine bürünmezler. The Platform gerçekten son yıllarda çıkan iyi distopya filmlerinden. Sizlerde filmi hakkındaki düşüncelerinizi bizlerle paylaşmayı unutmayın.